Disponible en néerlandais uniquement
Eigenlijk is iedere bedrijfskeuze gelinkt aan facility management
Tanja Barella
director bij belfa
Hoewel heel wat mensen niet goed weten wat facility managers precies doen, zijn zij cruciaal voor de bedrijfswereld. Volgens Tanja Barella, het hoofd van de Belgian Facility Association (belfa), zal hun belang de komende jaren enkel toenemen.
Door Bavo Boutsen - Beeld Sandra Mermans
U staat aan het hoofd van de Belgische vakvereniging voor facility managers in België. Hoe definieert u facility management anno 2022?
“Dat is veruit de meest gestelde vraag die ik krijg. Vaak denken mensen dat facility management (FM) een mooiere term is voor de technische dienst, maar het is veel meer dan dat. Facility managers zorgen er achter de schermen voor dat werknemers optimaal kunnen functioneren. Dat gaat niet enkel over technische zaken, maar ook over de zogenaamde soft services en alles wat te maken heeft met hospitality. Eigenlijk valt dus alles wat te maken heeft met de beleving van een bedrijf hieronder, zoals catering, cleaning, temperatuurregeling en nog zoveel meer. Facility managers zijn de stille helden van het kantoor.”
Dat u zo vaak die vraag krijgt bewijst dat de term bij heel wat mensen geen belletje doet rinkelen. Hoe verklaart u dit gebrek aan naamsbekendheid?
“Het gebrek aan bekendheid is inderdaad een realiteit. Volgens mij is dit vooral te wijten aan het feit dat werknemers normaal niet rechtstreeks in contact komen met het
FM-departement. Ze beseffen wel dat er iemand voor verantwoordelijk is, maar weten niet wie erachter zit. Dat is anders dan voor pakweg hr of IT. Daarnaast heeft het ook te maken met het feit dat België een kmo-land is. Binnen kmo’s opereren de mensen die deze taken op zich nemen niet onder deze term. In landen met een andere economische structuur, zoals Nederland of Scandinavië, is de term al veel meer ingeburgerd.”
Hoe probeert belfa de naamsbekendheid te verhogen?
“Met de vakvereniging doen wij forse inspanningen. Algemeen zou ik zeggen:
communicatie is cruciaal. Bedrijven moeten veel beter uitleggen waarom bepaalde beslissingen genomen worden. Want zo wordt ook het aandeel van de facility manager steeds duidelijker. Eigenlijk is iedere bedrijfskeuze gelinkt aan FM. Wanneer een bedrijf pakweg beslist dat het volledige wagenpark wordt geëlektrificeerd, is het aan de facility manager om dit praktisch haalbaar te maken. Dat betekent dat alle wagens moeten kunnen parkeren en laden. Hetzelfde geldt voor thuiswerk. Als je minder mensen op kantoor moet plaatsen, moet de catering daarop kunnen inspelen. Dat in goede banen leiden is eveneens een taak van de facility manager.”
Facility managers moeten dus in de eerste plaats strategisch kunnen denken?
“Inderdaad, en dat is meteen de belangrijkste evolutie binnen ons vakgebied. FM is vandaag
niet langer een operationele rol, maar een strategische. Corona heeft daar een zeer grote rol
in gespeeld. De pandemie heeft ervoor gezorgd dat zowat de hele bedrijfswereld zijn werking noodgedwongen moest herdenken. Het verhaal van het thuiswerk toont dat dit onlosmakelijk verbonden is met FM. Binnen de context van deze new way of working is het aan de facility managers om ervoor te zorgen dat werknemers het gevoel hebben dat ze zich ‘thuis’ voelen op het werk. Die evolutie heeft ook gevolgen voor de structuur van bedrijven. Steeds vaker dringt FM door tot op C-level of het management. Dat is uiteraard een goede zaak.”
Die strategischere invulling betekent natuurlijk extra verantwoordelijkheid. Wat is vandaag de grootste uitdaging binnen facility management?
“Met stip op één: duurzaamheid. Iedereen denkt tegenwoordig na over manieren om de impact op het klimaat te verlagen. FM is dan essentieel, want het is aan hen om al deze
ideeën te vertalen naar een werkbare praktijk. Naast het al eerder gegeven voorbeeld van de
elektrische bedrijfswagens, gaat dit bijvoorbeeld ook over het aanbieden van gezonde en lokale voeding via de catering of het verduurzamen van de verwarming op kantoor door gebruik te maken van apps die meten wat de bezettingsgraad is. Op basis daarvan kan men
namelijk inschatten of er ruimtes gesloten kunnen blijven en dus niet verwarmd hoeven
te worden.”
De inzet van technologie en data is dus een essentieel element van de job van een facility manager?
“Absoluut. Denk bijvoorbeeld aan de CO2-meters. Tot voor kort werden die zo goed als nergens gebruikt om de luchtkwaliteit op kantoor te monitoren, vandaag zijn ze haast
vanzelfsprekend geworden. In een context waarin kantoorgebouwen steeds meer worden omgevormd tot smart buildings, zijn gelijkaardige bewegingen niet tegen te houden. Alle data uit deze sensoren kunnen worden ingezet om de uitstoot van de gebouwen naar beneden te halen. Ook daar zit dus de rol van FM: in het verder implementeren en haalbaar maken van deze digitaliseringsgolf. Dat tot een succesverhaal maken is essentieel voor onze toekomst.”
Zal deze context leiden tot een grotere vraag naar gekwalificeerde facility managers?
“Dat is onvermijdelijk. Je voelt vandaag al dat er een duidelijke stijging is in de vraag. Dat heeft natuurlijk ook te maken met het gebrek aan naamsbekendheid en de lage instroom vanuit de opleiding. Vandaag is er in Vlaanderen maar één bacheloropleiding die ongeveer 30 studenten per jaar aflevert. In Franstalig België is er enkel een master. Hoewel daar goed werk wordt geleverd, is dat natuurlijk te beperkt. Daarom doen wij vanuit belfa ook extra inspanningen om mensen naar het beroep te trekken. Zo bieden wij zelf opleidingen aan voor professionals die al in de job staan. In de praktijk zijn heel wat mensen immers eerder per toeval ‘in de job gerold’. Bovendien proberen we met Young belfa, onze jongerenafdeling, zoveel mogelijk om de jongeren in het vak uit te spelen als ambassadeurs. Daarbovenop wil ik bij deze ook graag nog een oproep doen aan alle ouders: praat met je kinderen over FM, want zo verklein je de stap en wek je interesse op. Benadruk de troeven: het is een uitdagende job, je zult zeker werk hebben en je kunt de wereld van morgen mee vormgeven.”
Smart Fact
Wat wilde u als kind worden?
“Mijn vader reisde ontzettend veel en kwam dus veel in hotels. Omdat ik dat ook wilde, ben ik hotelmanagement gaan studeren. De hotellerie ligt me nog steeds na aan het hart. Er is ook een duidelijke link met hospitality en dus met facility management.”
De sector schreeuwt om goed opgeleide professionals
De Facility Managementopleiding aan Odisee Hogeschool Gent is uniek in Vlaanderen, al meer dan 30 jaar. Ondanks het feit dat facility managers een onmisbare rol spelen binnen bedrijven heerst er een groot tekort aan opgeleide profielen.
Tilly Baute
Opleidingshoofd Facility Management
aan de Odisee Hogeschool Gent & lid van de Raad van Bestuur van belfa
"Doordat facility management zich achter de schermen afspeelt, is het voor de 18-jarige studiezoeker onzichtbaar en dat is nu net ons
probleem."
Het belang van een goede opleiding in het vakgebied kan nauwelijks worden overschat. Facility managers worden bij de uitoefening van hun functie voortdurend geconfronteerd met de vele snel evoluerende invalshoeken waar ze rekening mee moeten houden. Naast het juridische kader en het financiële aspect zijn er tal van uitdagingen waar de facility manager voor staat. Zo is het erg belangrijk dat de facilitaire strategie afgestemd wordt op het beleid van de organisatie, en dat vraagt overleg met het C-Level Management.
Bovendien worden de eisen aan duurzaamheid steeds hoger. Een groot aantal ecologische
uitdagingen komen bij de facility manager terecht, die instaat voor energie, mobiliteit en klimaatneutraliteit. Ook worden klanten en personeel steeds veeleisender. In de war for talent en de bikkelharde strijd om de klant worden de uitstraling van het gebouw, de aantrekkelijkheid van de werkplek en de aangeboden faciliteiten alsmaar belangrijker.
Om al deze issues het hoofd te bieden, moet een facility manager op de hoogte zijn van de
recentste technologieën. Daarvoor moet hij het onderscheid kunnen maken tussen trends
van voorbijgaande aard, commerciële info en wetenschappelijk onderbouwde oplossingen.
Niet simpel in een wereld van fake news en de waan van de dag.
De facility manager zoekt ook naar samenwerkingsverbanden binnen en buiten de organisatie. Samenwerking met de (lokale) overheid, en andere profit- en nonprofitorganisaties bieden vaak zeer waardevolle opportuniteiten. Alles samen vraagt dit heel wat van de facility manager. Hij analyseert processen, leidt projecten en is ook een
peoplemanager die met heel veel partijen overlegt en onderhandelt.
De bacheloropleiding kiest er bewust voor om jonge mensen heel breed op te leiden door een basis aan te bieden van de verschillende invalshoeken en noodzakelijke skills. Een curriculumvernieuwing vanaf volgend academiejaar wil daar nog meer aan tegemoetkomen door inhoud te actualiseren en meer projectmatig te werken, waarbij facilitaire problemen in authentieke contexten geïntegreerd worden aangepakt.
In de vormgeving van onze opleiding speelt de samenwerking met het werkveld een cruciale
rol. Beroepsorganisaties, een resonantieraad die feedback en input geeft voor het nieuwe curriculum en een ruim aanbod aan stageplaatsen zijn onmisbaar voor een opleiding die dicht bij het werkveld wil staan.
We merken wel dat deze boodschap aanslaat bij jongeren die met beide voeten op de grond staan, houden van de combinatie denken en doen, en het organiseren erg genegen zijn. Het grootste probleem is de bekendheid van de opleiding. Doordat facility management zich achter de schermen afspeelt, is het voor de 18-jarige studiezoeker onzichtbaar en dat is nu net ons probleem.